Oorsprong van standaard en vaandel
De g
eschiedenis van de vaandels loopt terug tot in de oudheid. Zo hadden de Egyptenaren, Israëlieten en Romeinen al hun veldtekens. Deze veldtekens werden bij veldslagen meegevoerd en na afloop van de strijd verzamelden de resten van de legers zich om deze tekens.
In de Middeleeuwen deed de banier hier zijn intrede. De banier was een vierkant doek, bevestigd aan het boveneinde van een lans. Toen de macht van de edellieden en ruiters in belangrijkheid afnam, ontstond de vraag naar een ander veldteken en deed het vaandel zijn intrede.
Het nieuwe vaandel zag men op ieder strijdtoneel. Het diende als gids voor de oprukkende troepen als aanduiding van het verzamelpunt in de verwarring van de strijd. Zolang het vaandel voorwaarts ging, volgde het regiment. Maar werd het door de vijand overmeesterd, dan was het centrale punt van het onderdeel verdwenen en de verwarring, die daardoor ontstond, was groot.
De – meestal ongeletterde – soldaat in staat te stellen om onder alle omstandigheden zijn eigen vaandel of standaard in een oogopslag te herkennen, werd zowel in oorlog als in vredestijd dagelijks door de troep geparadeerd in de vaandelparade. Zodoende werden vaandel en standaard een baken te velde. Het vaandel kreeg daardoor een symbolische betekenis van eensgezindheid. Was het vaandel weg, dan was de kern van de eenheid niet meer aanwezig.
Vaandeldrager: een ambacht.
De vaandeldrager was me nooit opgevallen totdat ik bij toeval met een vaandeldrager aan de praat raakte en ik me opeens realiseerde: al die jaren zo onopvallend, maar toch een veel verstrekkender betekenis dan ik ooit had kunnen vermoeden. Als traditie een aantal malen per jaar zie je de harmonie/fanfare voorbijtrekken. De drumband voorop, daarachter het bestuur op chique, vervolgens het blazers korps en ergens er tussenin, de vaandeldrager die natuurlijk met dat geheel onlosmakelijk verbonden is. Vandaar dat je ook niet geneigd bent extra op te letten.
Het vaandel is het symbool van de vereniging. Na 150 jaar traditie van het korps, welhaast met de verbeelding van haar glorie en roem. Het behoort dan ook met verve en allure gepresenteerd en gedragen te worden.
Materiaal
Ons vaandel is een stuk doek van beige velours d’antique waarop tekens en gewonnen decoraties sieren, het ontwerp is rijkelijk geborduurd met goudgalon. Het vaandel draagt het wapen van Schagen met de roos, de tekst is in kobaltblauw geborduurd. Decoraties links en rechts een notenbalk met de G- en F-sleutel, onder trommelstokken en een harp. Het vaandel hangt aan de vaandelstok, een horizontale stok aan de bovenzijde van de draagstok een koperen bellenkrans voor de gewonnen medailles. Met eer en waardering wordt het verworven eremetaal gehecht aan de krans van het vaandel. Het vaandel wordt met een zekere eerbied en respect behandeld.
Schagens Harmonie is opgericht in het voorjaar van 1869 en is voortgekomen uit een Marine-orkest. Midden 19e eeuw werden min of meer vaste orkesten binnen de krijgsmachtonderdelen samengesteld met name bij de Landmacht, Luchtmacht en Marine. Vroeger had het Marine-orkest een eigen vaandel.
In 1887 kon Schagens Harmonie Kapel prijken met een eigen vaandel. Na bijna 50 jaar, in 1931, werd op een jaarvergadering opgemerkt dat slijtage zichtbaar is. In 1932 is een nieuw vaandel besteld bij Modehuis Schmalz. Het model en borduursels moesten overeenkomen met het oude versleten vaandel. Na verloop van een jaar werd tijdens een concert het vaandel overgedragen aan het bestuur van de Harmonie. Sindsdien is het vaandel niet zozeer meer gedragen. Tijdens concerten wordt het vaandel naast of op het podium geplaatst.
Ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan wordt het vaandel van Schagens Harmonie dit jaar tentoongesteld in Boerderij- en rijtuigmuseum Vreeburg aan de Loet in Schagen.
Hans van Kampen
